Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực du lịch – nâng cao tiềm lực và vị thế quốc gia của Việt Nam

Ngày khoa học công nghệ Việt Nam 18-5 là ngày kỷ niệm sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và chúc mừng Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật (KH&KT) Việt Nam toàn quốc lần thứ Nhất vào ngày 18/5/1963. Trong bài phát biểu của mình, Người đã đề ra những luận điểm quan trọng về phát triển khoa học và công nghệ (KH&CN) ở nước ta. Năm 2013, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật KH&CN và thống nhất chọn 18/5 hàng năm là “Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam” (quy định tại Điều 7, Luật KH&CN sửa đổi). Mục đích của việc chọn ngày này là để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp KH&CN, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam. Đây cũng là dịp để nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực quan trọng để nâng cao tiềm lực và vị thế quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh. Một trong những lĩnh vực có tiềm năng phát triển lớn nhờ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là du lịch.

Du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, góp phần quan trọng vào GDP, thu hút đầu tư, tạo việc làm và thúc đẩy giao lưu văn hóa. Tuy nhiên, du lịch Việt Nam còn gặp nhiều thách thức như chất lượng dịch vụ, an ninh, môi trường, giá cả… Để khắc phục những hạn chế này và nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt.

Hiện nay, thực trạng ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực du lịch ở Việt Nam hiện nay còn nhiều hạn chế. Một số thách thức và vấn đề đặt ra để ngành du lịch Việt Nam có thể ứng dụng hiệu quả KH&CN như:

• Theo Ngân hàng Thế giới (2021), Việt Nam hiện còn thiếu khuôn khổ pháp lý và không khuyến khích đổi mới sáng tạo như việc chưa có quy định về mô hình quản lý khu du lịch quốc gia; chưa có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
• Các doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp du lịch hiện còn khó tiếp cận vốn, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Đặc biệt, mô hình doanh nghiệp nhà nước hiện hoạt động còn thiếu hiệu quả, ít sáng tạo, và thậm chí thiếu năng lực nghiên cứu và phát triển. Chất lượng hệ thống đào tạo du lịch còn chưa bắt kịp xu thế KH&CN; cơ sở thông tin phục vụ việc xây dựng chính sách đổi mới sáng tạo còn yếu kém.
• Năng lực nghiên cứu của các tổ chức nghiên cứu trong đó có lĩnh vực du lịch còn chưa đáp ứng yêu cầu của thời đại. Hạ tầng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo còn yếu kém do thiếu nguồn lực đầu tư vào trang thiết bị nghiên cứu và năng lực cán bộ nghiên cứu chưa được nâng cao; quản lý nhà nước và thực hiện chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo còn chưa đảm bảo.

Có thể thấy, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực du lịch ở Việt Nam hiện nay còn gặp nhiều thách thức và cần được cải thiện để phát huy tiềm năng của ngành du lịch. Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo có thể giúp du lịch Việt Nam phát triển theo hướng bền vững, hiệu quả và chất lượng.

Một số ứng dụng của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong du lịch có thể kể đến như:

• Sử dụng các công nghệ số như trí tuệ nhân tạo, blockchain, internet vạn vật, điện toán đám mây… để cải thiện quản lý, vận hành, tiếp thị và phục vụ khách du lịch. Ví dụ, có thể xây dựng các nền tảng kết nối du khách với các nhà cung cấp dịch vụ du lịch; sử dụng chatbot để tư vấn, đặt vé, thanh toán; áp dụng thực tế ảo để giới thiệu các điểm đến; sử dụng blockchain để bảo mật thông tin và giao dịch…
• Ứng dụng các công nghệ xanh như năng lượng tái tạo, sinh học, vật liệu thông minh… để bảo vệ môi trường, tiết kiệm nguồn lực và giảm thiểu ô nhiễm. Xây dựng các khu du lịch sinh thái; sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện, nước; tái chế rác thải; trồng cây xanh…
• Khuyến khích các hoạt động đổi mới sáng tạo trong du lịch như khởi nghiệp, sáng chế, thiết kế… để phát triển các sản phẩm và dịch vụ du lịch mới, độc đáo và mang tính đặc trưng. Phát triển các tour du lịch trải nghiệm văn hóa, ẩm thực, lịch sử; thiết kế các sản phẩm quà tặng mang tính biểu tượng; sáng chế các thiết bị hỗ trợ nâng cao trải nghiệm của khách du lịch…

Vậy làm thế nào để ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực du lịch giúp nâng cao tiềm lực và vị thế quốc gia? Những vấn đề cần phải quan tâm trong việc

• Tạo ra những sản phẩm và dịch vụ du lịch mới, độc đáo và mang tính đặc trưng của Việt Nam, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Ví dụ: phát triển các tour du lịch trải nghiệm văn hóa, ẩm thực, lịch sử; thiết kế các sản phẩm quà tặng mang tính biểu tượng; sáng chế các thiết bị hỗ trợ du lịch như máy bay không người lái, xe điện tự hành…
• Cải thiện quản lý, vận hành, tiếp thị và phục vụ khách du lịch bằng cách sử dụng các công nghệ số như trí tuệ nhân tạo, blockchain, internet vạn vật, điện toán đám mây… Ví dụ: xây dựng các nền tảng kết nối du khách với các nhà cung cấp dịch vụ du lịch; sử dụng chatbot để tư vấn, đặt vé, thanh toán; áp dụng thực tế ảo để giới thiệu các điểm đến; sử dụng blockchain để bảo mật thông tin và giao dịch…
• Bảo vệ môi trường, tiết kiệm nguồn lực và giảm thiểu ô nhiễm bằng cách ứng dụng các công nghệ xanh như năng lượng tái tạo, sinh học, vật liệu thông minh…. Ví dụ: xây dựng các khu du lịch sinh thái; sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện, nước; tái chế rác thải; trồng cây xanh…
• Thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong du lịch bằng cách khuyến khích các hoạt động sáng chế, thiết kế, phát triển sản phẩm và dịch vụ du lịch; hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bằng các chính sách, pháp luật và nguồn lực.

Như vậy, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực du lịch giúp tạo ra những giá trị gia tăng cho ngành du lịch Việt Nam, góp phần quan trọng vào GDP, thu hút đầu tư, tạo việc làm và thúc đẩy giao lưu văn hóa. Đồng thời, ứng dụng khoa học và công nghệ trong du lịch cũng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam trên thị trường quốc tế, góp phần xây dựng hình ảnh Việt Nam là một quốc gia hiện đại, phát triển và hòa nhập.

Ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới trong ngành du lịch có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tiềm năng và vị thế của ngành du lịch tại Việt Nam. Dưới đây là một số cách mà chúng có thể được áp dụng:

• Nâng cao trải nghiệm khách du lịch: Công nghệ có thể được sử dụng để cải thiện trải nghiệm tổng thể của khách du lịch, từ giai đoạn lên kế hoạch cho đến chuyến đi thực tế. Ví dụ, các ứng dụng di động và trang web có thể cung cấp các đề xuất cá nhân về các hoạt động, nhà hàng và nơi ở dựa trên sở thích của du khách. Công nghệ thực tế tăng cường và thực tế ảo có thể cung cấp trải nghiệm sâu sắc, chẳng hạn như các chuyến tham quan ảo các di tích lịch sử và bảo tàng.
• Cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch: Khoa học và công nghệ có thể được sử dụng để cải thiện cơ sở hạ tầng cần thiết cho ngành du lịch, chẳng hạn như hệ thống giao thông, cung cấp năng lượng và quản lý chất thải. Đổi mới trong các công nghệ năng lượng tái tạo, ví dụ như năng lượng mặt trời và gió, có thể dẫn đến một ngành du lịch bền vững và thân thiện với môi trường.
• Quản lý du lịch hiệu quả: Công nghệ và đổi mới cũng có thể được sử dụng để cải thiện quản lý ngành du lịch. Điều này có thể bao gồm phân tích dữ liệu tốt hơn, quản lý tài nguyên và các hệ thống đặt chỗ tự động. Sử dụng trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện dịch vụ khách hàng và tạo ra quá trình đặt chỗ hiệu quả hơn.
• Tăng cường an ninh và an toàn: Khoa học và công nghệ cũng có thể được sử dụng để cải thiện an toàn và bảo mật cho khách du lịch. Ví dụ, các hệ thống bảo mật tiên tiến và công nghệ giám sát có thể được sử dụng để ngăn chặn tội phạm và đáp ứng các yêu cầu an ninh và an toàn cho khách du lịch.

Nhìn chung, việc ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới trong ngành du lịch tại Việt Nam có thể giúp nâng cao tiềm năng và vị thế quốc gia thông qua việc tạo ra một ngành du lịch hiệu quả, bền vững và hấp dẫn. Điều này có thể dẫn đến tăng trưởng kinh tế, cơ hội việc làm và sự công nhận quốc tế cho ngành du lịch tại Việt Nam.

ThS. Nguyễn Hoàng Mai

Phòng Nghiên cứu Thị trường, Sản phẩm, Đào tạo & Quản lý khoa học