Chiến lược phát triển Quy Nhơn và vùng phụ cận thành một trong những trung tâm du lịch quốc gia và khu vực
Định vị điểm đến Quy Nhơn và vùng phụ cận
Thành phố Quy Nhơn là đô thị loại 1 trực thuộc tỉnh Bình Định, thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền trung và thuộc vùng du lịch duyên hải Nam trung bộ. Vùng phụ cận Quy Nhơn bao gồm không gian phía Bắc giáp huyện Phù Cát, phía Tây giáp thị xã An Nhơn, phía Đông giáp biển Đông và phía Nam giáp thị xã Sông Cầu (tỉnh Phú Yên).
Trong 7 vùng du lịch theo Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, duyên hải Nam Trung bộ là vùng du lịch trọng điểm với đặc trưng nổi bật về du lịch biển, đảo gắn với không gian văn hóa và sinh thái biển.
Bình Định là 1 trong 8 tỉnh thuộc vùng du lịch duyên hải Nam trung bộ đã được quy hoạch phát triển du lịch, trong đó xác định thành phố Quy Nhơn và phụ cận là cụm du lịch trọng tâm của tỉnh, nơi hội tụ các dòng khách đến từ các thị trường khác nhau h¬ướng theo các trục quốc lộ 1A, 19, đường sắt Bắc Nam, sân bay và cảng biển với những nét đặc trưng sau:
– Về tài nguyên và mức độ hấp dẫn du lịch: Quy Nhơn và phụ cận là nơi tập trung hệ thống tài nguyên du lịch biển, đảo được định hướng phát triển thành trung tâm du lịch đô thị biển làm động lực cho phát triển du lịch toàn tỉnh và vùng du lịch duyên hải Nam trung bộ. Là một trong những điểm đến điển hình về du lịch đô thị biển trong vùng duyên hải Nam trung bộ tương tự như Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Thiết.
– Về sản phẩm du lịch: có lợi thế phát triển sản phẩm du lịch hấp dẫn như: Du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái biển, thể thao gắn với biển, du lịch tàu biển; du lịch văn hóa gắn với lễ hội, di tích lịch sử, võ cổ truyền, ẩm thực biển; du lịch đô thị, du lịch MICE gắn với sự kiện văn hóa, thương mại, khoa học.
– Về khả năng tiếp cận thị trường, thu hút khách: Quy Nhơn đã từng thu hút khách nghỉ dưỡng biển, thể thao biển, nghỉ cuối tuần, khách tham quan lễ hội, sự kiện đến từ trong vùng, từ Tây Nguyên, từ thành phố Hồ Chí Minh và đồng bằng nam bộ, từ Hà Nội và đồng bằng bắc bộ; khách quốc tế đến từ Tây Bắc Âu, Mỹ, Nga. Khả năng kết nối đường bộ (quốc lộ 1A, 19), đường sắt Bắc-Nam, cảng hàng không Phù Cát và đường biển của Quy Nhơn thuận tiện hơn Quảng Ngãi, Tuy Hòa, Phan Rang nhưng kém Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Thiết, Hội An.
– Về mức độ khai thác phát triển du lịch: mới ở dạng sơ khai, chủ yếu dựa trên yếu tố tự nhiên, mức độ tác động của con người còn hạn chế; du lịch ngày càng gia tăng vai trò về kinh tế, xã hội. Năm 2012, số lượng khách du lịch đến Bình Định đạt 1.462.314 lượt trong đó Quy Nhơn và phụ cận đón 877.389 lượt khách tỷ lệ với số dân 499.399 xấp xỉ 175 khách/100 dân trung bình trong năm thì Quy Nhơn có mức độ hoạt động du lịch thấp hơn nhiều so với Đà Nẵng, Nha Trang, Hội An hay Phan Thiết.
Phân tích SWOT du lịch Quy Nhơn và phụ cận
Điểm mạnh (S)
– Vị trí khá thuận lợi, trung tâm kết nối
– Tài nguyên biển hấp dẫn: Phương mai là khu du lịch quốc gia
– Tài nguyên văn hóa, lịch sử đặc trưng khác biệt, có tiếng: võ cổ truyền Tây Sơn
Điểm yếu (W)
– Hạ tầng đô thị và hạ tầng du lịch chưa thuận tiện
– Cơ cấu kinh tế dịch vụ thấp
– Tiếp cận, thu hút thị trường hạn chế
– Quảng bá sản phẩm đặc trưng, hình ảnh điểm đến chưa tạo ấn tượng
– Sản phẩm còn đơn sơ
– Nhân lực chuyên nghiệp thiếu
Cơ hội (O)
– Nằm trong vùng động lực du lịch biển, có xu hướng tăng trưởng
– Chính sách ưu tiên phát triển du lịch
– Tiếp thu bài học kinh nghiệm từ Đà Nẵng, Nha Trang, Hội An, Phan Thiết
– Đầu tư cho du lịch tăng cường
Thách thức (T)
– Cạnh tranh trong vùng gia tăng;
– Đổi mới, tạo sự khác biệt, tránh trùng lặp
– Kết nối không gian phát triển giữa biển, đảo với đô thị, đầm phá và núi rừng
– Chất lượng tương tác giữa con người với thiên nhiên
– Lồng ghép hài hòa yếu tố truyền thống với hiện đại
– Tác động môi trường do phát triển công nghiệp thiếu quy hoạch
– Thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ngập lụt
Quan điểm chiến lược phát triển du lịch
Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2473/QĐ-TTg, ngày 30/12/2011 xác định 5 quan điểm chủ đạo, trong đó thể hiện quyết tâm phát triển theo chiều sâu chất lượng, đảm bảo chuyên nghiệp, hiệu quả, bền vững, có thương hiệu và sức cạnh tranh dựa trên khai thác thế mạnh nổi trội về văn hóa và sinh thái của đất nước, con người Việt Nam, đặc biệt là yếu tố con người gắn với truyền thống văn hóa của dân tộc.
– Chất lượng: làm hài lòng, đáp ứng đúng nhu cầu du lịch ngày càng đa dạng của các nhóm khách du lịch
– Chuyên nghiệp: kết nối chuỗi giá trị, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu
– Hiệu quả: tạo ra giá trị gia tăng cao
– Bền vững: thân thiện môi trường, hài hòa xã hội, kết nối truyền thống với hiện đại
– Có thương hiệu: tạo ra giá trị bởi chất lượng tuyệt hảo, bất ngờ, đa dạng, khác biệt, tôn vinh bản sắc địa phương
– Cạnh tranh: hấp dẫn, thông minh, tinh tế, tiện nghi, xanh, độc đáo, đổi mới, giá hợp lý, thân thiện, hiếu khách…
Quan điểm chiến lược phát triển du lịch đối với Quy Nhơn
Từ phân tích định vị điểm đến Quy Nhơn và phụ cận nêu trên, vận dụng quan điểm chung trong chiến lược phát triển du lịch cả nước, đối với Quy Nhơn và phụ cận có thể xem xét những quan điểm chiến lược phát triển cụ thể sau:
– Phát triển du lịch có chiều sâu, theo hướng nâng cao chất lượng và tính chuyên nghiệp để đảm bảo sản phẩm du lịch có thương hiệu và tính cạnh tranh cao gắn với đặc trưng tài nguyên du lịch biển gắn với đô thị.
– Phát triển du lịch có trọng tâm, trọng điểm và bền vững trong đó lấy du lịch biển làm mũi nhọn, du lịch văn hóa làm nền tảng phát triển sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu, hình ảnh Quy Nhơn.
– Phát triển du lịch dựa trên khai thác tối ưu yếu tố truyền thống kết hợp hài hòa với yếu tố hiện đại để phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc đặc sắc Quy Nhơn quyết định đến giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm du lịch.
– Đẩy mạnh xã hội hóa, tăng cường liên kết công-tư, huy động mọi nguồn lực để tập trung ưu tiên đầu tư phát triển du lịch; phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh về du lịch của đô thị biển Quy Nhơn.
Mục tiêu chiến lược
Phát triển Quy Nhơn và phụ cận thành trung tâm du lịch có tầm cỡ quốc gia và khu vực trong mối liên hệ không giới hạn với du lịch toàn tỉnh, vùng duyên hải Nam trung bộ, kết nối với các vùng trên phạm vi cả nước, khu vực và quốc tế.
Định hướng chiến lược cụ thể
– Phát triển bán đảo Phương Mai trở thành khu du lịch quốc gia là điểm nhấn của du lịch Quy Nhơn gắn với những giá trị đặc sắc về sinh thái biển, văn hóa biển, ẩm thực biển, đồng thời kết nối với trung tâm thành phố Quy Nhơn và các điểm du lịch vệ tinh trên địa bàn.
– Tập trung phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội để phát triển thành phố Quy Nhơn trở thành trung tâm du lịch đô thị biển; kết hợp hài hòa yếu tố biển và đô thị; kết nối thuận tiện và tinh tế giữa không gian trung tâm thành phố với bán đảo Phương Mai địa bàn phụ cận.
– Phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng mang dấu ấn, thương hiệu Quy Nhơn theo hướng kết hợp nghỉ dưỡng biển với đô thị, tìm hiểu văn hóa Chăm, ẩm thực Quy Nhơn, lễ hội, sự kiện võ cổ truyền, hội nghị, hội thảo; phát triển Quy Nhơn trở thành trung tâm giao lưu, hội tụ hàn lâm khoa học quốc tế; xây dựng Quy Nhơn trở thành biểu tượng gắn với sự kiện và danh hiệu khoa học cao quý.
– Phát triển du lịch giải trí, thể thao biển, sự kiện thể thao, khám phá biển đảo, sinh thái đầm Thị Nại
– Phát triển du lịch tàu biển
– Phát triển các loại hình du lịch gắn với văn hóa, tâm linh; kết nối không gian văn hóa, nghệ thuật giữa trung tâm đô thị (bảo tàng, nhà hát) với các vùng phụ cận, hệ thống tháp Chàm, di tích Tây Sơn và các điểm tâm linh khác
– Phát triển các loại hình du lịch thương mại, công vụ
Những yêu cầu đặt ra đối với quy hoạch Quy Nhơn và phụ cận
Từ quan điểm, mục tiêu và những định hướng chiến lược cụ thể phát triển du lịch Quy Nhơn và phụ cận nêu trên, cần cân nhắc những gợi ý dưới đây trong quá trình quy hoạch thành phố Quy Nhơn và phụ cận:
– Về hạ tầng giao thông tiếp cận các điểm du lịch
+ Mở rộng năng lực đón nhận chung chuyển khách của cảng hàng không Phù Cát tạo cực hút từ Quảng Ngãi, Tây Nguyên và Phú Yên;
+ Nâng cấp đường sắt và phát triển dịch vụ tại nhà ga thành phố Quy Nhơn và cảng biển Quy Nhơn
+ Phát triển hạ tầng đường bộ từ trung tâm thành phố đến các điểm du lịch vệ tinh, đặc biệt bán đảo Phương Mai, nhà ga, cảng hàng không, cảng biển, các khu di tích, trung tâm hội nghị, triển lãm, điểm hấp dẫn, khu nghỉ dưỡng;
+ Nâng cấp đường giao thông liên tỉnh ven biển và kết nối với Tây Nguyên.
– Về hạ tầng xã hội phục vụ du lịch
+ Phát triển, bảo tồn gìn giữ không gian văn hóa truyền thống, đặc bệt những di sản văn hóa Chăm, hệ thống di tích lịch sử văn hóa, hệ thống bảo tàng, nhà hát, công viên, khu trưng bày triển lãm, hội nghị.
+ Phát triển hệ thống cơ sở dịch vụ công cộng như thông tin, y tế, chăm sóc sức khỏe… đi liền với các cơ sở dịch vụ du lịch như lưu trú, ăn uống, thể thao, giải trí, làm đẹp, spa, suối khoáng… đảm bảo có sự tương tác, hỗ trợ hài hòa.
– Về phân khu chức năng gắn với du lịch
+ Phân biệt các khu dịch vụ du lịch với khu dân cư đô thị, khu công nghiệp, hạn chế tác động tiêu cực tới du lịch
+ Phân biệt tính chất các khu du lịch nghỉ dưỡng biển, khám phá sinh thái biển, thể thao biển… tùy thuộc tính chất phân đoạn thị trường, cấp độ chất lượng dịch vụ; phát triển phố biển du lịch gắn với tìm hiểu văn hóa, lối sống bản địa; không gian giao lưu giữa khách với cộng đồng dân cư; không gian kết nối đô thị và biển
+ Phân khu chức năng làm nổi bật nét đặc trưng của Quy Nhơn, thương hiệu Quy Nhơn: không gian văn hóa Chăm với võ Bình Định, bảo tàng Tây Sơn; trung tâm hội nghị giao lưu, vinh danh hàn lâm khoa học quốc tế và những giá trị đặc sắc khác của Quy Nhơn.
– Về yêu cầu đối với các công trình xây dựng
+ Tạo điểm nhấn về quy mô, tính độc đáo, tiện nghi, tính thông minh, đa năng, đảm bảo phát huy công năng phục vụ du lịch; các công trình tạo điểm nhấn như Cảng biển Quy Nhơn, Bảo tàng Tây Sơn; trung tâm hội nghị vinh danh khoa học Quy Nhơn…
+ Công trình dịch vụ thân thiện môi trường, đáp ứng yêu cầu tiêu chí xanh; tăng khả năng giao lưu, tương tác giữa con người với thiên nhiên
+ Thích ứng với biến đổi khí hậu đặc biệt các công trình ven biển, khu vực đầm Thị Nại
+ Không gian kiến trúc hài hòa giữa yếu tố biển với yếu tố đô thị; yếu tố văn hóa Chăm với đa dạng văn hóa, yếu tố truyền thống với hiện đại
Kết luận & kiến nghị
Quy Nhơn là đô thị có truyền thống lâu đời, chứa đựng đầy ắp những giá trị văn hóa đặc sắc vùng duyên hải miền Trung Việt Nam. Những giá trị về tài nguyên sinh thái và văn hóa biển gắn với đô thị tạo cho Quy Nhơn một vị thế hấp dẫn và độc đáo có thể phát triển trở thành trung tâm du lịch quốc gia và khu vực.
Nhằm theo đuổi mục tiêu đó, Quy Nhơn cần quy hoạch một cách cẩn trọng với tầm nhìn chiến lược dài hạn trong đó đặt ra yêu cầu kết hợp tinh tế yếu tố biển và đô thị, yếu tố truyền thống với hiện đại, yếu tố đặc thù của Quy Nhơn, Bình Định. Đồng thời quy hoạch đảm bảo kết nối thuận tiện trung tâm thành phố với Khu du lịch quốc gia Phương Mai và với các điểm du lịch trong tỉnh, trong vùng duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Quy hoạch chung xây dựng Quy Nhơn và phụ cận vì vậy cần phù hợp với chiến lược phát triển du lịch thành phố Quy Nhơn trong khuôn khổ định hướng quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Bình Định và chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030./.
Tham luận tại Hội thảo: “Định hướng quy hoạch xây dựng Thành phố Quy Nhơn và vùng phụ cận đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050” ngày 31/03/2014 tại Quy Nhơn – Bình Định