Khuôn khổ pháp lý quốc tế tạo dựng niềm tin, bảo vệ khách du lịch hậu COVID-19

Giới thiệu

Khi thế giới đang phải đối mặt với tình trạng khẩn cấp về sức khỏe, xã hội và kinh tế toàn cầu chưa từng có với đại dịch COVID-19, du lịch là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nhiều nhất do hàng không ngừng trệ, khách sạn đóng cửa và các hạn chế đi lại được áp dụng ở hầu hết các quốc gia xung quanh thế giới.

Việc đóng cửa biên giới mà không có hoặc không có thông báo trong cuộc khủng hoảng COVID-19 đã khiến hàng triệu khách du lịch bị mắc kẹt ở nước ngoài trong khoảng thời gian mà trong một số trường hợp có thể kéo dài hơn một tháng. 

Tình trạng này, cùng với những chồng chéo trong việc hỗ trợ và ứng phó với khách du lịch của các cơ quan liên quan trong trường hợp bất khả kháng, đã khiến khách du lịch quốc tế rơi vào tình trạng bị mắc kẹt, chi tiêu ở điểm đến ngày càng cao, càng trở nên hoảng loạn, bối rối trầm trọng hơn khi các quốc gia liên tục đóng cửa biên giới vì đại dịch COVID-19. Khách du lịch quốc tế, xa nhà và ra khỏi ‘vùng an toàn’ của họ, đã phải đối mặt với đại dịch và hạn chế đi lại, hạn chế tiếp xúc với xã hội cùng với lượng kiến ​​thức ít ỏi về ngôn ngữ, văn hóa hoặc luật pháp của đất nước mà họ mắc kẹt.

Việc thiếu một khuôn khổ quốc tế liên quan đến hỗ trợ khách du lịch trong các tình huống khẩn cấp đã tạo ra sự bối rối khi đi du lịch nước ngoài. Các tình huống khẩn cấp, chẳng hạn như do đại dịch COVID-19, là không thể lường trước, không thể tránh khỏi và do các sự kiện bên ngoài ngoài tầm kiểm soát của các bên, có thể dẫn đến việc nhà cung cấp dịch vụ du lịch không thể thực hiện hợp đồng. Việc thiếu rõ ràng về nghĩa vụ, quyền và trách nhiệm hỗ trợ của nhau trong các tình huống khẩn cấp đã tạo ra sự không chắc chắn lớn về quyền lợi của khách du lịch, tác động tiêu cực vào niềm tin của khách du lịch khi đi du lịch quốc tế. Song, hiện nay không có một khuôn khổ rõ ràng, minh bạch và hài hòa, cùng với sự gia tăng của các vụ kiện tụng, tranh chấp liên quan đến du lịch trong sự bùng nổ của các dịch vụ du lịch kỹ thuật số mới đặt thêm những thách thức cho mong muốn khôi phục niềm tin của người tiêu dùng đối với ngành Du lịch.

Vì thế, để hỗ trợ sự phục hồi của ngành du lịch, Quy tắc Quốc tế về Bảo vệ Khách du lịch (the International Code for the Protection of Tourists – ICPT) đã được Đại hội đồng thông qua vào tháng 12 năm 2021 tại kỳ họp thứ 24 tại Madrid (Tây Ban Nha), kêu gọi các quốc gia thành viên của cả UNWTO và Liên hợp quốc tuân thủ ICPT, nhằm mục đích khôi phục niềm tin của khách du lịch bằng cách phát triển và hài hòa các tiêu chuẩn quốc tế tối thiểu, đồng thời cung cấp cho việc bảo vệ khách du lịch quốc tế sau COVID-19. Quy tắc Quốc tế về Bảo vệ Khách du lịch (ICPT) đưa ra một bộ tiêu chuẩn quốc tế tối thiểu để bảo vệ khách du lịch trong các tình huống khẩn cấp và quyền tiêu dùng của khách du lịch.

Nội dung chính của ICPT

Cho đến ngày 24/5/2022, có 4 nước đầu tiên là Ecuador, Guinea Bissau, Moldova và Paraguay đã chính thức tuân theo ICPT, với mục đích tích hợp tất cả Bộ luật vào các chính sách và luật pháp quốc gia của họ. Và Uruguay cũng đã thông báo rằng họ có ý định làm như vậy. Đặc biệt, Ecuador hiện đang xây dựng Luật Du lịch hữu cơ quốc gia (Proyecto de Ley Organica de Turismo) nhằm phát triển các biện pháp cần thiết để thực hiện ICPT trong nước. 

Nội dung hiện nay của ICPT gồm 5 chương, đề cập trực tiếp đến các bên liên quan du lịch tư nhân và khuyến khích họ duy trì và thúc đẩy các nguyên tắc của ICPT, bao gồm:

• Chương một: Định nghĩa và giải thích
• Chương hai: Hỗ trợ khách du lịch quốc tế trong tình huống khẩn cấp
• Chương ba: Bảo vệ khách du lịch trong hợp đồng
• Chương bốn: Giải quyết Quốc tế các Tranh chấp Du lịch và Lữ hành thông qua các phương thức giải quyết Tranh chấp Thay thế
• Chương năm: Cơ chế tuân thủ và áp dụng các khuyến nghị của Bộ luật quốc tế về bảo vệ khách du lịch

ICPT đưa ra các tiêu chuẩn khuyến nghị để cân bằng, phân chia cụ thể nhiệm vụ giữa các nhà cung cấp dịch vụ du lịch, thiết lập một loạt các yêu cầu tối thiểu đối với những hợp đồng để trở thành một giải pháp thay thế hấp dẫn, an toàn cho việc hoàn trả tiền cho khách du lịch và hỗ trợ các quốc gia với một số các giải pháp thay thế và trực tuyến cho các tranh chấp du lịch trong và ngoài nước một cách công bằng, hiệu quả và nhanh chóng.

Mặc dù ICPT là một công cụ tự nguyện có tính chất không ràng buộc về mặt pháp lý , nhưng ICPT có một tập hợp các cơ chế để các Quốc gia tuân thủ ICPT, để giám sát và báo cáo về việc áp dụng ICPT tại các quốc gia của họ, cũng như để đánh giá và giải thích các nguyên tắc của ICPT và các khuyến nghị.

Các Quốc gia phải tuân thủ đầy đủ hoặc một phần ICPT. Nếu sẵn sàng áp dụng các nguyên tắc và khuyến nghị của ICPT thì sẽ gửi văn bản cho Tổng thư ký UNWTO. 

Lợi ích cho quốc gia khi tuân thủ ICPT

• Bằng cách phát triển và hài hòa các tiêu chuẩn quốc tế tối thiểu, ICPT sẽ cung cấp cho các Quốc gia sự chắc chắn và rõ ràng hơn về mặt pháp lý về nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền của họ bằng cách cung cấp cho họ hướng dẫn thực tế về cách hỗ trợ khách du lịch trong các tình huống khẩn cấp và giúp phát triển và hài hòa các tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng. Từ đó sẽ giúp cải thiện mối quan hệ giữa hai bên nhà cung cấp và khách du lịch ở các dịch vụ. 
• Nó sẽ cung cấp pháp lý bảo vệ tốt hơn cho khách du lịch với tư cách là người tiêu dùng ở cấp quốc tế và giúp mọi người cảm thấy an toàn hơn, tự tin hơn  trong các chuyến du lịch quốc tế. 
• Khuyến khích các điểm đến có tính cạnh tranh và hướng đến bền vững để thúc đẩy sự phục hồi của du lịch thì cần hoạt động hiệu quả trong khuôn khổ pháp lý và quy định rõ ràng, minh bạch và đáng tin cậy hơn.
• Đây là một công cụ linh hoạt, có tính chất không ràng buộc pháp lý, các nước hoàn toàn tự do thực hiện, áp dụng toàn bộ hoặc một phần các nguyên tắc và khuyến nghị của ICPT và điều chính nó cho phù hợp với luật và quy định hiện hành, chính sách hiện nay của mình. Các quốc gia vẫn hoàn toàn tự do áp dụng các tiêu chuẩn cao hơn về bảo vệ khách du lịch trong quốc gia của mình.
• Thúc đẩy sự phát triển của một môi trường du lịch trực tuyến công bằng, an toàn, có thể kiểm chứng, dễ dàng tiếp cận, minh bạch, khách quan và không phân biệt đối xử, tôn trọng các quyền con người, các quyền tự do cơ bản, đạo đức du lịch và quyền người tiêu dùng của khách du lịch, bảo vệ họ khỏi bị lạm dụng khi truy cập và sử dụng các nền tảng du lịch trực tuyến và các dịch vụ du lịch kỹ thuật số khác. Đồng thời đảm bảo trách nhiệm giải trình cho các nhà khai thác và nhà cung cấp dịch vụ du lịch kỹ thuật số và thúc đẩy các hành động hiệu quả để giải quyết nội dung bất hợp pháp 

Kết luận

Các nguyên tắc, quy định được nêu rõ trong Quy tắc Quốc tế về Bảo vệ Khách du lịch  ICPT (2021) là những điều khoản pháp lý mang tính bước ngoặt, được thiết kế để cung cấp cho khách du lịch sự bảo vệ nhiều hơn và do đó tăng cường niềm tin trong du lịch quốc tế. Song ngành Du lịch nước ta đang phát triển mạnh và là ngành kinh tế mũi nhọn tác động lớn đến nền kinh tế nước nhà, vì vậy việc chú trọng đến hoạt động của ngành du lịch là hết sức cần thiết, nhất là các vấn đề về pháp lý, bảo đảm quyền lợi chính đáng của khách du lịch và các nhà cung cấp, hay việc giải quyết tranh chấp, cụ thể là tranh chấp trong hợp đồng du lịch lữ hành.

Qua đó có thể thấy, việc học hỏi các quốc gia trên thế giới và xem xét trở thành một trong những quốc gia đầu tiên tham gia tuân thủ ICPT sẽ là lợi thế thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước, tạo niềm tin cho khách du lịch về các pháp lý khi đi du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho chiến lược phát triển ngành du lịch mũi nhọn, phục hồi nền kinh tế. Bên cạnh đó, các quy định của Việt Nam hiện nay cho du khách quốc tế cần được công bố rộng rãi như một cam kết với du khách, các hãng hàng không và doanh nghiệp du lịch ở nước ngoài.

Tài liệu tham khảo:

World Tourism Organization (2022) “International Code informs efforts to boost tourist confidence in Americas”, online available at:

https://www.unwto.org/news/international-code-informs-efforts-to-boost-tourist-confidence-in-americas [29/5/2022]

World Tourism Organization (2022), “International Code for the Protection of Tourists” online available at:

https://www.unwto.org/international-code-for-the-protection-of-tourists [29/5/2022]

World Tourism Organization (2022),  online available at:

https://www.unwto.org/faq-international-code-for-the-protection-of-tourists [29/5/2022]

World Tourism Organization (2020), “Recommendations for the assistance to international tourists in emergency situations”, online available at:

https://www.unwto.org/recommendations-for-the-assistance-to-international-tourists-in-emergency-situations [29/5/2022]

Tổng hợp: Quỳnh Anh